Subskrypcja czy model subskrypcyjny to terminy coraz częściej spotykane w przypadku różnego rodzaju usług i serwisów. Dynamiczny rozwój internetu doprowadził do fundamentalnej zmiany tego, jak konsumujemy i — przede wszystkim — jak kupujemy wszelkiego rodzaju cyfrowe produkty.
Subskrypcja — co to jest? Zacznijmy od definicji. Subskrypcja to w szerokim sensie forma płatności, w której klienci regularnie opłacają dostęp do usług, treści lub produktów przez określony okres, najczęściej co miesiąc lub co rok. Model subskrypcyjny to natomiast strategia biznesowa, w ramach której firma oferuje swoje produkty lub usługi w formie subskrypcji.
Dobrym przykładem jest branża VOD (Video on Demand), która w ostatnich latach rozkwitła, doprowadzając do upadku nie tylko całą gałąź sprzedaży płyt DVD/Blu-Ray, ale również mocno wstrząsając posadami branży kinowej. Zamiast kupować płytę z filmem, dominującym modelem jest teraz zapisanie się do subskrypcji jednego lub kilku serwisów VOD (na przykład Netflix, Amazon Prime, HBO MAX, Disney Plus czy polski Polsat Box Go), co umożliwia dostęp do całej biblioteki filmów i seriali oferowanych przez daną platformę.
Subskrypcja — zalety i wady
Główną zaletą modelu subskrypcyjnego zarówno dla klientów, jak i dla firm jest przewidywalność dochodów. Dla klientów, stała miesięczna opłata może być łatwiejsza do zarządzania niż jednorazowa, wysoka cena za konkretny produkt lub usługę. Pozwala to również na regularny dostęp do aktualizacji i nowych treści bez dodatkowych kosztów. Dla firm model subskrypcyjny zapewnia stabilny przepływ pieniędzy, co ułatwia planowanie inwestycji, rozwój produktów oraz przede wszystkim utrzymanie relacji z klientami. W grę wchodzą również inne czynniki psychologiczne — klienci często zapominają anulować usługę po wykorzystaniu jej zasobów, co w połączeniu z podpiętą kartą płatniczą prowadzi do pobrania kolejnej opłaty aż do ręcznego wyłączenia płatności.
Taki model wiąże się jednak z wieloma ograniczeniami. Kiedy kilka lat temu kupowaliśmy płytę z filmem czy danym programem, stawaliśmy się właścicielem nośnika i mogliśmy korzystać z produktu na własnym komputerze w de facto nielimitowany sposób. Dziś, w większości przypadków, kiedy rezygnujemy z subskrypcji, tracimy dostęp do zawartości.
Wiele usług, które kiedyś było darmowe, powoli staje się płatne lub podnosi ceny. Jeśli zbudowaliśmy swoje cyfrowe zasoby w oparciu o daną usługę, a ta drastycznie podnosi opłaty, pojawia się problem — zwłaszcza jeśli nie chodzi tu o rozrywkę, a o usługi biznesowe, takie jak specjalistyczne oprogramowanie dla firm.
Czy subskrypcja jest płatna?
Nie zawsze. Wielu producentów oferuje bezpłatny okres próbny (tzw. trial) danej usługi, co pozwala na zaznajomienie się z funkcjonalnościami bez uiszczania opłat. Jest to szczególnie popularne w przypadku oprogramowania. Duża część twórców zachęca do bezpłatnej subskrypcji swoich usług, co pozwala im na rozbudowę swojej społeczności i utrzymanie przy sobie danej osoby. Jest to częste w przypadku mailowych newsletterów — twórca nie pobiera opłat za regularne dostarczanie treści (np. materiałów edukacyjnych na dany temat), a w dodatku często udostępnia opłacalne z punktu widzenia odbiorcy elementy, takie jak zniżki na produkty. Ceną jest jednak pozostawanie na liście newsletterowej, a więc dobrowolne utrzymanie się w biznesowej orbicie firmy.
Subskrypcja — przykłady
Poniżej lista kilku przykładowych usług udostępnianych w modelu subskrypcyjnym z podziałem na branżę. Oczywiście jest to tylko wykaz najbardziej sztandarowych przykładów, a każdego dnia pojawiają się tysiące kolejnych usług.
Muzyka: Spotify, Tidal, Apple Music
Gry: Xbox Game Pass, Playstation Plus
VOD: Netflix, Disney Plus, HBO MAX, Amazon Prime
Książki/audiobooki: Legimi, Audioteka
Dziennikarstwo: New York Times, Wall Street Journal, Gazeta Wyborcza, Rzeczpospolita
Oprogramowanie: Adobe Cloud, Notion, Apple Cloud, Microsoft 365
Social Media: X (Twitter) Blue, Discord Nitro, Twitch Turbo, Reddit Premium, LinkedIn Premium