Wiersz polecenia lub wiersz poleceń to specjalny program umożliwiający użytkownikowi wpisywanie systemowi operacyjnemu komend, które ten ma wykonać. Wiersz poleceń jako program cmd.exe jest elementem niemal wszystkich systemów Windows od edycji 2000, w tym najnowszych systemów Windows 10 i Windows 11. W bardzo zbliżonej formie występuje również we wszystkich dystrybucjach systemu operacyjnego Linux pod potocznymi nazwami linia komend lub terminal.


O ile w różnych dystrybucjach Linuxa “zaprzyjaźnienie się” z terminalem jest jedną z ważniejszych umiejętności, które znacznie wpływają na komfort zarządzania i korzystania z systemu (zwłaszcza w systemach takich jak Debian, Archlinux czy Fedora w odróżnieniu od prostszych Ubuntu czy Mint), tak w Windowsie przeciętny użytkownik spotyka się z wierszem poleceń dość rzadko. 


Nie znaczy to jednak, że nie warto poznać linii komend lepiej - ten minimalistyczny program wydaje się na pierwszy rzut oka nieprzyjazny i prymitywny, jednak przy odrobinie dobrej woli i opanowaniu podstawowych komend może znacznie przyspieszyć niektóre zadania wykonywane na komputerze. To także świetne miejsce, by dowiedzieć się nieco więcej o systemach operacyjnych i działaniu komputerów ogólnie - wiersz poleceń Windows działa na nieco “głębszym” poziomie niż typowo graficzne interfejsy użytkownika.



Jak znaleźć wiersz poleceń w systemach Windows?


W systemie Windows XP należało skorzystać z opcji Uruchom, a następnie wpisać nazwę programu, czyli cmd. W nowszych edycjach znacznie łatwiej jest znaleźć i uruchomić wiersz poleceń. Windows 7 jest pod tym względem dużo łatwiejszy - wystarczy otworzyć Menu Start, a następnie wyszukać program cmd.exe, a potem go uruchomić - na ekranie pojawi się wtedy wiersz poleceń. Windowsy 10 oraz 11 w tym aspekcie wyglądają identycznie - jedyne, co trzeba zrobić, to wybrać program z całej listy aplikacji lub wyszukać go za pomocą klawiatury.


Windows cmd - komendy i uruchamianie programów


Program CMD.exe nie jest specjalnie rozbudowany graficznie - składa się z czarnego tła i tekstu wyświetlanego na ekranie. Możemy tam wpisywać różnorakie komendy. Pakiet najbardziej użytecznych poleceń w codziennym użytkowaniu komputera prezentujemy poniżej wraz z ich opisem i instrukcją.


Warto wiedzieć: wiersz poleceń w komendach nie rozróżnia małych i dużych znaków, dlatego komenda CALC i komenda calc zostanie zinterpretowana tak samo. Ma to jednak znaczenie w przypadku zmiany nazw plików za pomocą linii komend.


CMD polecenia - uruchamianie programów


Za pomocą wiersza poleceń możesz uruchomić dowolny program zainstalowany na dysku. Trzeba jednak znać jego lokalizację i najpierw przejść do niej za pomocą komendy cd.


cd "C:\Users\Key-Soft\Desktop\


Wtedy komenda wyświetli zmianę lokalizacji - zamiast domyślnej (na przykład C://users/Key-Soft pojawi się C:\Users\Key-Soft\Desktop\


A następnie wpisać


Start nazwa_programu.exe


Podstawowe programy nie wymagają jednak podawania ścieżki. W ten sposób, aby uruchomić najbardziej bazowe systemowe aplikacje, wystarczy podać ich skróconą nazwę. Znajdziemy tu między innymi:


  • calc - podstawowy windowsowy kalkulator
  • charmap - pokazuje tabelę znaków - z jej pomocą możesz skopiować niestandardowe znaki (np. Inne alfabety), których nie ma na klawiaturze
  • explorer - uruchamia eksplorator plików
  • notepad - uruchamia notatnik
  • cleanmgr - uruchamia narzędzie oczyszczania dysku
  • control - otwiera panel sterowania
  • defrag - uruchamia defragmentator dysku - dzisiaj nie ma to już specjalnego znaczenia, jednak jeszcze kilkanaście lat temu systemy operacyjne wymagały regularnej defragmentacji dysku
  • perfmon - uruchamia panel z narzędziami służacymi do monitorowania stanu i wydajności komputera. Znajdziesz tam dane dotyczące dysku, procesora, pamięci podręcznej itd.


Inne komendy CMD


  • copy “ścieżka do pliku” - kopiuje dany plik i umieszcza jego kopię w tym samym folderze, co plik oryginalny. Ścieżka do pliku to adres pliku na dysku, na przykład "C:\Users\Keysoft\Desktop\plik1.jpg" i musi być umieszczona w cudzysłowach.
  • del “ścieżka do pliku” - usuwa plik z lokalizacji.
  • dit “ścieżka do folderu” - wyświetla pliki znajdujące się we wskazanym folderze.
  • ipconfig - wyświetla dane na temat połączenia internetowego (lub połączeń) w systemie operacyjnym.
  • mkdir “ścieżka do folderu” - tworzy folder w określonej w ścieżce lokalizacji.
  • net user - wyświetla listę użytkowników (profili) znajdujących się w systemie operacyjnym wraz z uprawnieniami
  • ping [adres internetowy] - wyświetla czas połączenia z serwerem. Co ciekawe, komenda działa bez przedrostka http:// i https:// - wystarczy wpisać samą domenę, na przykład key-soft.pl. W latach 90., kiedy z uwagi na znacznie słabszą wydajność komputerów uruchomienie przeglądarki internetowej było proporcjonalnie nieco większą operacją niż dzisiaj, często korzystano z tej komendy do sprawdzenia stanu połączenia internetowego.
  • print “ścieżka do pliku” - drukuje wskazany plik. Funkcja działa tylko przy wcześniejszym ustawieniu domyślnej drukarki.
  • rename “ścieżka do pliku” nowa nazwa pliku - zmienia nazwę pliku. Po komendzie rename ścieżka do pliku musi być podana w cudzysłowie, a następnie oddzielona pojedynczą spacją przed podaniem nowej nazwy pliku.
  • systeminfo - wyświetla dane o systemie operacyjnym i komputerze. Komenda pokazuje zarówno podstawowe informacje, takie jak nazwa komputera czy wersja Windowsa, jak i te bardziej specjalistyczne, jak wersja BIOSu.
  • shutdown (potocznie zwana cmd shutdown) - pozwala na zarządzanie wyłączaniem czy restartowaniem komputera i wymaga konkretnej instrukcji po podstawowej komendzie - np. Shutdown /s od razu wyłączy system, a shutdown /l wyloguje aktywnego użytkownika.
  • type “ścieżka do pliku tekstowego” - wyświetla bezpośrednio w wierszu poleceń zawartość pliku tekstowego. Komenda działa tylko z plikami notatnika, czyli takimi, których nazwa kończy się rozszerzeniem .txt
  • date - wyświetla aktualną datę, a także pozwala na ustawienie innej.
  • time - działa podobnie do wymienionej wyżej komendy date - wyświetla pobraną z systemu aktualną godzinę i pozwala na jej zmianę.

Wiersz polecenia - komendy dotyczące interfejsu CMD


  • cls - czyści wiersz poleceń z poprzednich komend, zostawiając pusty ekran terminala.
  • color - zmienia kolor tekstu w wierszu polecenia. Po komendzie color należy wpisać wartość liczbową - na przykład 0 to czarny, 1 to niebieski, 4 czerwony, 5 fioletowy, 7 biały - pełna lista zostanie pokazana przez wiersz poleceń po wpisaniu podstawowej komendy.
  • exit - wyłącza wiersz poleceń.